Chia ve keten tohumu son yılların en tanınan iki besini ortasında. Her ikisi de besin pahaları bakımından inanılmaz derecede güçlü ve her ikisi de daha sağlıklı bir kalp, daha düşük kan şekeri düzeyleri ve kimi kanser çeşitlerine karşı korunma üzere sıhhat faydalarıyla ilişkilendirilmiştir. Lakin birçok insan, iki tohumdan hangisinin daha sağlıklı olduğunu merak ediyor. Bu makalede, bu soruyu cevaplandırmaya çalışacağım.

Chia tohumu, daha yaygın olarak chia bitkisi olarak bilinen Salvia hispanica bitkisinin küçük, oval formlu tohumlarıdır. Bunlar bazen salba tohumları olarak isimlendirilir, çoklukla bir bütün olarak satın alınır ve siyah yahut beyaz çeşitleri bulunur. Chia tohumları Meksika ve Guatemala’ya hastır ve eski Aztek ve Maya diyetlerinde temel bir besin unsuru olarak kullanılmıştır. Buna karşılık, keten tohumu, chia tohumlarından daha düz ve biraz daha büyüktür. Ekseriyetle kahverengi yahut altın rengindedir. Çıkış noktasının Orta Doğu olduğu düşünülmektedir. Her ikisinin de tadı keskin değildir. Her iki tohum da çeşitli yemeklere kolay kolay dahil edilebilir.

Besin kıymeti karşılaştırması

Hem chia hem de keten tohumu çeşitli besin öğeleri açısından zengindir.

30 gram (yaklaşık 3 yemek kaşığı) chia ve keten tohumunun besin kıymetleri:

Gördüğünüz üzere, her iki tohumda da âlâ ölçüde protein ve omega-3 bulunuyor, lakin keten tohumu bu iki besleyici husus açısından daha varlıklı.

Keten tohumu değerli ölçüde daha fazla manganez, bakır ve potasyum içerir. Chia tohumları biraz daha az kaloridir ve daha fazla lif içerir. Tıpkı vakitte kalsiyum, fosfor ve demir bakımından daha zengindir.

Her iki tohum da çok besleyicidir. Daha fazla omega-3’ü arıyorsanız, keten tohumunu tercih edebilirsiniz. Daha fazla ölçüde lif ve kemik kuvvetlendirici mineral arıyorsanız, chia tohumlarını tercih edebilirsiniz.

Her ikisi de kan şekeri düzeylerini dengeliyor

Hem keten hem de chia tohumları, âlâ ölçüde lif içerir. Lif, karbonhidratların sindirilmesini yavaşlatır ve şeker emilimini yavaşlatarak tip 2 diyabetin korunmasına yardımcı olur. Bu, yemekten sonra kan şekeri düzeylerinde daha kademeli bir yükselişe neden olur. Öteki bir deyişle, lif kan şekeri artışını önlemeye yardımcı olur. Kan şekeri düzeylerini istikrarlar ve tip 2 diyabete karşı bir ölçü muhafaza sağlar.

Örneğin, tip 2 diyabetli şahıslarda yapılan çalışmalar, günde 1-2 yemek kaşığı keten tohumu yemenin, açlık kan şekerini %8 ila 20 oranında azaltabileceğini göstermiştir. Misal halde, hayvan deneyleri, chia tohumlarının kan şekeri düzeylerini dengelemeye ve insülin direncini azaltmaya yardımcı olabileceğini ve her ikisinin de tip 2 diyabet gelişme riskini azaltmaya yardımcı olabileceğini göstermektedir.

Her ikisi de sindirimi artırır

Sindirim bedeninizin her gün gerçekleştirdiği değerli bir işlevdir ve yediğiniz yiyecekleri parçalamanıza ve besinlerin emilimine yardımcı olur. Zayıf sindirim sistemi, bedeninizin muhtaçlık duyduğu tüm besinleri almasını zorlaştırabilir ve istenmeyen kimi yan tesirler yaratabilir. Kabızlık ve ishal, zayıf sindirimin en sık görülen yan tesirlerinden ikisidir ve insanların %27’sini etkilediği düşünülmektedir. Yüksek lif içeriği sayesinde keten ve chia tohumları hem kabızlığın hem de ishalin giderilmesine yardımcı olabilir.

Hem keten hem de chia tohumları, kabızlığın giderilmesine yardımcı olan çözünmez lif içerir. Keten tohumu, ishalin azalmasına yardımcı olabilecek daha fazla çözünür lif içerir.

Her ikisi de kalp hastalığı riskini düşürebilir

Hem chia hem de keten tohumu, omega-3’te bulunan bir asit olan alfa-linolenik asit (ALA) içerir. ALA alınması zarurî bir besin öğesidir. Zira bedeninizin üretemediği bir yağdır. Bu, yalnızca beslenme yoluyla alabileceğiniz manasına gelir.

Birkaç çalışma ALA’yı daha düşük kalp hastalığı riski ile ilişkilendirmiştir. Örneğin, 27 çalışmanın büyük bir incelemesi, yüksek ALA alımlarının %14 daha düşük kalp hastalığı riski ile irtibatlı olabileceğini gözlemlemiştir. Kosta Rika’daki 3.638 şahıstan oluşan bir çalışma, ALA’yı en çok tüketenlerin en az tüketenlere kıyasla %39 daha düşük kalp krizi riski bulunduğunu bildirdi. Araştırmacılara nazaran, kalp krizi riskinin en aza indirmek için günde yaklaşık 1.8 gram ALA alımı gerekmektedir.

Günde yaklaşık 30 gram chia tohumu tüketmek, diyabetli şahıslarda tansiyonu 3-6 mm Hg ve yüksek tansiyonu olanlarda 11 mm Hg’ye kadar düşürebilir. Benzeri biçimde, günde yaklaşık 30 gram keten tohumu tüketmek, tansiyonu 7-10 mm Hg, yüksek tansiyonu 15 mm Hg’ye kadar düşürebilir.

Çalışmalar, keten tohumu bakımından zenginleştirilmiş diyetlerin “kötü” LDL kolesterol düzeylerini %18’e, trigliserit düzeylerini %11’e kadar azalttığını göstermiştir. Bununla birlikte, chia tohumları keten tohumlarından yalnızca biraz daha az ALA içerdiğinden, benzeri tesirlere sahip olmaları beklenebilir.

Yüksek omega-3 içeriği nedeniyle, hem keten hem de chia’nın kan seyreltici tesirleri olabileceğini belirtmekte yarar var. Bu tohumları diyetisyen denetiminde tüketmenizi öneririm.

Keten tohumu, iştah azaltmada daha tesirli olabilir

Chia tohumları ve keten tohumları, açlığın ve iştahın azaltılmasına yardımcı olabilecek harika lif kaynaklarıdır. Bununla birlikte, açlığın azaltılmasında ve iştahın denetim edilmesinde bilhassa tesirli bir tıp olan farklı düzeylerde çözünür lif içerirler. Çözünebilir lif, suyla karıştırıldığında yapışkan olma eğilimindedir, sindirimi yavaşlatır ve doygunluk hissini arttırır. Bu çeşit bir lifin ayrıyeten açlığı denetim altına almakta olan hormonları tetiklediği ve iştahı daha da azaltabileceği bilinmektedir.

Keten liflerinin %40’ı çözünebilirdir. Buna karşılık, chiadaki toplam lifin yalnızca %5’i çözünebilirdir. Bu nedenle keten tohumu açlık ve iştahı azaltmada chia tohumlarından biraz daha tesirli olabilir. Genel olarak, hem keten tohumu hem de chia tohumu açlığı ve iştahı azaltıyor üzere görünüyor. Bununla birlikte, daha yüksek çözünür lif içeriği nedeniyle, keten tohumu bunu yaparken biraz daha tesirli olabilir. Lakin, ikisini direkt karşılaştıran daha fazla çalışmaya gereksinim vardır.

Chia ve keten tohumları nasıl yenir

Hem keten hem de chia tohumları inanılmaz derecede çok taraflıdır ve beslenmeye dahil edilmesi çok kolaydır. Her ikisi de izafi olarak yumuşaktır, bu yüzden onları neredeyse her şeye ekleyebilirsiniz.

Yoğurtların üzerine serpebilir yahut smoothielere, yulaf lapasına yahut unlu mamullere ekleyebilirsiniz. Her ikisi de sosların kıvamını arttırabilir, birçok tanımda yumurta yerine kullanılabilir.

Günde ne kadar tüketileceğine gelirsek, üstte listelenen yararların birçok günde 1-2 yemek kaşığı (10-20 gram) tohumla görülmüştür. Yağ içeriğinin yüksek olmasından ötürü, her iki tohum çeşidi de buzdolabında yahut derin dondurucuda uzun mühlet saklanmamalıdır.

Son not

Chia da, keten tohumu da çok besleyicidir. Her ikisi de kalp sıhhati, kan şekeri seviyeleri ve sindirim için misal yararlar sunar. Bununla birlikte, keten tohumu, bilhassa açlığı ve iştahı azaltmanın yanı sıra kimi kanser riskini azaltma konusunda hafif bir avantaja sahip görünmektedir. Ayrıyeten, çoklukla daha ucuzdurlar. Fakat, sonuçta, iki tohum ortasındaki farklar küçüktür. Hem keten tohumu hem de chia tohumu diyetinize kusursuz bir katkı sağlar.

Tüm sorularınız için e-posta atabilir yahut yorum yazabilirsiniz.

Dyt. Serkan Sıtkı Şahin